Het was niet altijd makkelijk. Soms kwam er niets. Of alleen maar dingen die al te veel en te vaak waren gezegd. Dan ging het de nacht in. Het gevaar van een deadline in de vroege ochtend. Ik heb meer dan eens flodderige teksten over de schutting gegooid, met diepe schaamte, in de irrationele hoop dat niemand ze zou horen of lezen.

Soms kreeg ik dan terecht harde kritiek. Andere keren viel juist goed wat ik zelf verschrikkelijk vond. Zoals ik ook kon denken dat ik een pareltje afleverde, waarna dat pareltje sullig neerplofte, als een knikker in een bak mul zand. Maar het was nu eenmaal een prima schnabbel.

Nee, oké, en het was een voorrecht. Er gaat geen dag voorbij zonder dat ik besef wat het waard is om je te kunnen uitspreken. Ik weet dat het historisch niet normaal is en ik weet op hoe veel plekken in de wereld dit niet kan.

Heel soms viel alles samen. Dan had ik iets gezegd dat ik echt belangrijk vond. Over de vrijheid om een vermeende profeet te bezoedelen bijvoorbeeld. De vrijheid om de middelen in je lijf te stoppen waar je zin in hebt. Of de vrijheid om seks te hebben met wie je wilt. Dan waren er mensen die het gevoel hadden dat ik iets voor hen had verwoord.

Het mooiste compliment was als iemand zei dat hij op de parkeerplaats nog even in z'n auto was blijven zitten om te wachten tot ik was uitgepraat.

Die stukjes kwamen het dichtst bij wat ik als de kern van alles zie: je los rukken, persoonlijke ruimte vinden en die anderen gunnen. Het leven is voor mij een permanent gevecht tegen alle vormen van groepsdwang en staatsdwang, door wie ook opgelegd, uit naam van welke god of welke politieke overtuiging ook.

Er was altijd ook de online haat. Je zou er niet aan moeten wennen, maar het is voor mij al lang geleden een vage ruis geworden. Bij De Volkskrant word ik chef digitaal en ga ik me elke dag inspannen om tussen alle bagger en complotdenken plaats te verwerven voor verhalen die wel zijn uitgezocht, wel mooi zijn, wel slim of geestig zijn, wél de moeite waard zijn.

Ik dank BNR voor het podium en voor de goede zorgen. Ik wens de mensen van deze zender alle goeds, in bewondering voor de inventiviteit en het optimisme waarmee zij rondjes om de logge, door de staat gesponsorde reuzen dansen.

En ik dank u natuurlijk, de luisteraar, de lezer. En wil u dit nog zeggen. Als je van vrijheid en gelijkwaardigheid houdt, kun je je in deze tijd belaagd voelen. Maar herinner elkaar er af en toe aan: uiteindelijk hebben wij het betere idee.

In de studio en bij de eindredactie verbijten ze zich nu. Ik ben weer eens veel te lang. Nou. Daar zijn ze in elk geval vanaf.

Lees hier de meest gelezen columns van Kustaw Bessems nog een keer terug.

See omnystudio.com/listener for privacy information.